Ljudi se ne mogu inficirati mačjim virusima korona, koji su drugačiji i nemaju veze sa novim, ljudskim virusom COVID-19.

Tekst: spec. dr vet. Ana Vukićević za magazine “Mačka”, Foto: Shutterstock

Početkom marta ove godine, kada je Svetska zdravstvena organizacija proglasila pandemiju virusa COVID-19, kako se širila zabrinutost, tako se nametnulo pitanje da li kućni ljubimci mogu prenositi ovaj virus na ljude.

Mačji virus korona je poznat već godinama

Psi i mačke se mogu zaraziti određenim tipom virusa korona, i u ovom tekstu ćemo govoriti o koronavirusnoj infekciji mačaka. Nasuprot novom, ljudskom virusu COVID-19, mačji virusi korona su poznati dugi niz godina (Feline Corona Virus, skraćeno FCoV).

Dva tipa virusa korona

Kod mačaka su poznata dva tipa FCoV – virus koji izaziva enteritis (upalu creva), skraćeno FECV, i drugi tip – virus mačjeg infektivnog peritonitisa (FIPV), koji izaziva snažnu reakciju imunološkog sistema i posledični vaskulitis (upala i oštećenje zida krvnih sudova), te nastaje oboljenje poznato kao infektivni peritonitis mačaka – FIP, teška i fatalna bolest. Smatra se da FIPV nastaje mutacijom iz FECV u digestivnom traktu mačke, sistemski se širi i uzrokuje FIP.

Statistički gledano, ukoliko dođe do infekcije FCoV-om, pet do deset odsto mačaka biće otporno na virus, kod oko 70% se javlja prolazna infekcija, perzistentna (dugotrajna) infekcija kod 13%, a kod 1–5% nastaje FIP.

Kako se mačke inficiraju virusom?

Mačji virus korona je dosta rasprostranjen u njihovoj populaciji. Mačke se najčešće inficiraju direktno ili indirektno, preko izlučevina iz respiratornog trakta, kontaminiranim fecesom ili urinom.

Klinički znaci mačjeg virusa korona

Većina infekcija FCoV-om je supklinička. Kada virus prvi put uđe u organizam mačke, može nastati infekcija gornjih delova respiratornog trakta ili dijareja, a nijedna ne traje dugo. Ponekad dijareja može biti veoma ozbiljna.

Koronavirusni enteritis

Dijareja, uz moguće povremeno povraćanje, javlja se kod mačića starosti oko pet nedelja i ponekad kod odraslih mačaka usled upale tankog creva. Najčešće prolazi spontano za nekoliko nedelja. Međutim, nekada virus može izazvati intenzivno povraćanje, dijareju, gubitak telesne mase, pri čemu organizam mačke ne reaguje na terapiju, što može potrajati mesecima.

Pre postavljanja dijagnoze, trebalo bi isključiti druge uzročnike dijareje kod mačaka. Hronična dijareja usled infekcije zida debelog creva se može javiti kod starijih, prethodno zdravih mačaka.

Infektivni peritonitis mačaka – FIP

Postoje dve osnovne forme: vlažna i suva – granulomatozna forma. Klinički znaci su posledica oštećenja zidova krvnih sudova i oštećenja organa. Kod vlažne forme FIP-a, proteini krvne plazme iz krvi prolaze kroz oštećene zidove krvnih sudova u telesne šupljine, povlače za sobom vodu i dolazi do nakupljanja tečnosti u trbušnoj, grudnoj duplji, srčanoj kesi, ispod kapsule bubrega.

Kod granulomatozne forme FIP-a, klinički znaci zavise od organa koji su oštećeni (oštećenje očiju, mozga, bubrega, jetre, trbušne maramice, promene na limfnim čvorovima). Bolest prate gubitak apetita, mršavljenje, letargija, povišena telesna temperatura, dehidriranost, prestanak rasta kod mačića, žutica, bačvast abdomen (kod vlažne forme), oboljenje bubrega, itd.

Dijagnoza FIP

Za FECV (uzročnika enteritisa) ne postoji specifičan test, može se samo posumnjati da je ovaj virus uzročnik dijareje kod FCoV seropozitivnih mačaka, nakon što se isključe drugi uzročnici. Dijagnoza FIP se postavlja na osnovu kliničke slike, analizom krvi i nakupljene tečnosti iz telesne šupljine. Definitivna dijagnoza može se postaviti samo postmortalno, patohistološkim nalazom.

Ukoliko je mačka obolela od virusa korona i seropozitivna je na njega, oboljenje može biti usled infekcije FCoV-om, međutim, takve mačke najčešće imaju neku drugu bolest (npr. mačju sidu ili leukemiju). Može se desiti i da je test lažno negativan, tako da je dijagnoza FIP veliki izazov čak i za veoma iskusne kliničare, odnosno moraju se razmotriti brojni parametri i mora se uraditi pažljiva procena.

Terapija FIP-a

Kod infekcije FECV-om, dijareja i povišena telesna temperatura se mogu lečiti uz vrlo dobru prognozu, ali uvek postoji rizik od mutacije virusa u FIVP. Kod FIP-a, terapija je isključivo simptomatska i izlečenje nije moguće. Sprovode se mere za poboljšanje imuniteta i umanjivanje patnje mačke dok god je to moguće, uz lošu prognozu.

Zaštita mačaka

Većina kućnih deterdženata i dezinficijenasa inaktiviše FCoV. S obzirom na to da se virus najčešće javlja tamo gde je veća populacija mačaka (odgajivačnice, prihvatilišta za mačke i sl.), neophodno je sprovoditi odgovarajuće higijenske mere:

– Redovna higijena mačjeg toaleta i posudâ za hranu i vodu;

– Mačke ne izlagati stresu;

– U zajednici više mačaka, odvojiti bolesne od zdravih mačaka kako bi se sprečilo širenje infekcije.

Važnost po javno zdravlje ljudi

* Ljudi se NE MOGU inficirati FCoV-om, niti oboleti od FIP-a.

* Prema podacima svetskog udruženja veterinara male prakse (WSAVA), krajem marta, u Belgiji je potvrđen slučaj mačke pozitivne na COVID-19. Mačka je boravila u porodici gde je jedan član oboleo od tog virusa, i pokazivala je prolazne znake bolesti (dijareja, povraćanje i respiratorni problemi). Ozdravila je i pratiće se da li je razvila antitela na COVID-19, jer se ne može sa sigurnošću tvrditi da je taj virus uzročnik oboljenja. Bitno je naglasiti da ne postoje dokazi o transmisiji COVID-19 sa životinja na ljude. Svakako, trebalo bi sprovoditi sve preventivne higijenske mere (pre svega pranje ruku, često i ispravno). Osobe koje su pozitivne na COVID-19 trebale bi da svoj kontakt sa kućnim ljubimcima svedu na minimum, da bi se izbegla potencijalna transmisija.

Vakcina kod nas nije registrovana

Vakcina protiv mačje koronavirusne infekcije postoji, aplikuje se intranazalno i dovodi do stvaranja lokalnog imuniteta u sluzokoži ždrela, tj. stvara se odbrana na mestu ulaska virusa u organizam. Nažalost, u Srbiji ova vakcina nije registrovana.