Ova smrtonosna virusna bolest preti mladim mačkama, a plodno tlo za razvoj bolesti su sredine u kojima boravi mnogo mačaka, poput prihvatilišta ili odgajivačnica.

Tekst: spec. dr vet. Ana Vukićević za magazine “Mačka”, Foto: Shutterstock

Mačji infektivni peritonitis (skraćeno FIP) jeste zarazna virusna, progresivna i smrtonosna bolest. Izazivač bolesti – koronavirus – dovodi ili do sistemskog oboljenja, tj. FIP-a, ili do lokalne, crevne infekcije koja uglavnom prolazi uz umerene gastrointestinalne probleme. Virus se iz organizma mačke izlučuje izmetom, pljuvačkom, sekretom iz disajnih organa i veoma je zarazan.

Mlade mačke

Od FIP-a može oboleti svaka mačka u čiji organizam dospe ovaj virus, ali se bolest najčešće javlja kod mačaka mlađih od tri godine (u 70% slučajeva su to mačke mlađe od godine) ili starijih od deset godina, koje potiču iz sredine u kojoj boravi mnogo mačaka. To su obično prihvatilišta za mačke, odgajivačnice rasnih mačaka, mesta s velikom populacijom mačaka i slično. Okidač za nastanak bolesti kod ovih (zaraženih) mačaka je najčešće stres (npr. promena doma ili sterilizacija mačke). Predisponirane su mačke obolele od mačje virusne leukemije (FeLV) ili mačje virusne imunodeficijencije (FIV), kao i mačke kod kojih postoji infekcija respiratornog trakta.

Klinički znaci bolesti

Postoje dve forme ove bolesti: Vlažna forma se razvija kod mačaka sa slabim imunološkim sistemom, kod kojih nastaje vaskulitis, odnosno upala krvnih sudova, upala peritoneuma (peritoneum je serozna opna koja oblaže zidove trbušne i karlične duplje), koja se naziva peritonitis, iako to nije jedino mesto gde se nakuplja tečnost. Ona se nakuplja i u drugim telesnim šupljinama (u grudnoj duplji, srčanoj kesi, ispod kapsule bubrega). Iz krvnih sudova se, usled njihovog oštećenja virusima, gube proteini krvi, koji se oslobađaju u telesne šupljine, za sobom povlače vodu, te nastaje nakupljanje tečnosti u telesnim šupljinama.

Druga forma bolesti je granulomatozna, kod koje najčešće nastaju oštećenja i promene na očima (obično upala dužice oka), potom na mozgu (sa propratnim neurološkim simptomima – poremećajem u ponašanju, ravnoteži i kretanju, neurološkim napadima i sl.). Oštećuju se bubrezi, što je praćeno simptomima bolesti bibrega, trbušna maramica, jetra (praćeno žuticom), uvećavaju se limfni čvorovi. Klinički znaci kod ove forme su raznoliki, zavisno od sistema organa koji je zahvaćen.

Ostali simptomi

Bolest prate gubitak apetita, time i telesne težine, letargija, povišena telesna temperatura, dehidriranost, prestanak rasta kod mačića, blede ili ikterične (žute) sluzokože. Kod vlažne forme tipičan je bačvast abdomen usled nakupljanja tečnosti u trbušnoj duplji, koji nije bolan na dodir. Vlasnici obično primete da je stomak njihovog ljubimca počeo da raste, iako je životinja sve mršavija. Ako se tečnost nakuplja prvo u grudnoj duplji, može doći do pojave kašlja, otežanog disanja, brzog zamaranja. Kod mačora može doći do nakupljanja tečnosti i u mošnicama. FIP može biti uzrok steriliteta mačaka, prevremenog rođenja i sindroma slabih mačića (kada mačići slabo jedu, ne napreduju, bolno mjauču i uginu nekoliko dana po rođenju).

Dijagnoza

Dijagnoza FIP-a se postavlja na osnovu kliničkih simptoma bolesti, kompletne krvne slike, biohemijske analize krvi i tečnosti uzete iz trbušne ili grudne duplje, kao i na osnovu rendgenskog snimka abdomena i grudnog koša. Moguća je biopsija promenjenih organa, kao i serološki test koji određuje nivo antitela na koronavirus, odnosno da li je organizam bio izložen njemu (negativan rezultat ukazuje na to da mačka nikada nije bila izložena ovom virusu). Međutim kod pozitivnog rezultata, test nije dovoljno precizan, jer ne pravi razliku između koronavirusa koji izaziva FIP i koronavirusa koji izaziva druge bolesti.

Lečenje i prognoza

Prognoza nakon dijagnostikovanja ove bolesti je veoma loša. FIP je fatalna bolest, i tokom trajanja oboljenja klinički simptomi se pojavljuju i nestaju, što može trajati nedeljama ili mesecima. Kod vlažne forme FIP-a od prvih simptoma do uginuća prođe najviše mesec i po, u retkim slučajevima nekoliko meseci, a mačke kod kojih se javlja samo očna forma mogu živeti čak i duže od godinu dana od pojave prvih simptoma bolesti.

Terapija

Ne postoji adekvatna terapija niti protokol za lečenje ljubimaca obolelih od ovog oboljenja. Može se pokušati s kombinacijom antivirusnih i imunomodulirajućih lekova, kortikosteroida i citostatika. Potporna terapija je neophodna radi poboljšanja kvaliteta života bolesne mačke.

Ukoliko je vlasnik imao mačku koja je uginula od FIP-a, najbolji način da se izbegne ovaj virus u budućnosti jeste da se sprovedu mere dezinfekcije domaćinstva i da se sačekaju tri meseca pre uzimanja novog ljubimca. Ako se slučaj obolevanja desio u odgajivačnici ili prihvatilištu za mačke, obolelu mačku trebalo bi odmah izolovati, ostale mačke pregledati i sve sumnjive staviti u karantin. Naravno, neophodno je pažljivo sprovođenje svih higijenskih mera.

Vakcina

Vakcina protiv FIP-a postoji, aplikuje se intranazalno, odnosno prskanjem u nos. Ima smisla davati vakcinu samo mačkama koje su sigurno seronegativne, odnosno nisu dolazile u kontakt s virusom, a postoji rizik da dođu u kontakt s njim. Ova vakcina se još uvek ispituje i unapređuje, jer je način aplikacije prilično nezgodan, a imunitet koji se razvija je najvećim delom lokalni, tj. na sluzokoži nosa se stvaraju antitela i tako prave liniju odbrane od ovog virusa, a jednim malim delom se stvara sistemski imunološki odgovor.